Sunday, November 29, 2009

Олон улсын шалгалтуудын тухай

АНУ, Канад, Австрали, Шинэ Зеланд болон Их Британи гэх мэт улсад коллеж, их дээд сургуульд элсэн сурахыг хvсвэл тvвшин тогтоох шалгалт єгч, тухайн сургууль, хєтєлбєрийн шаардлагыг хангах чадвартай болохоо батлах хэрэгтэй болдог. Монголд iBT TOEFL, SAT, GRE, IELTS, GMAT, TOEIC шалгалтыг туc тус авч байна.

Шалгалтад хэрхэн бvртгvvлэх, бэлдэх тухай
Доорхи шалгалтуудад оролцохын тулд урьдчилан бvртгvvлэх шаардлагатай. Шалгалтуудыг хаана хаана, хэзээ єгч болох тухай мэдээллийг vнэгvй тараагддаг шалгалтын товхимолоос олж мэдэх хэрэгтэй. Эдгээр товхимолуудад таны єгєх тухайн шалгалтын талаар дэлгэрэнгvй тайлбарлан жишээ хавсаргасан байх ба бvртгэлийн маягт, шалгалтын vнийг хэрхэн тєлєх, яаж бvртгvvлэх тухай мэдээллийг агуулсан байдаг.

TOEFL:


Шалгалтыг хэрхэн єгдєг, яаж бvртгvvлэх тухай мэдээллийг http://www.toefl.org хуудаснаас олж vзэх боломжтой.

INTERNET BASED TOEFL - IBT TOEFL
Интернет ТОЕФЛ (Internet Based TOEFL – iBT TOEFL) нь хүмүүсийн англи хэлний чадварыг илэрхийлэх унших, бичих, сонсох мөн ярих чадварыг шалгадаг. Интернет ТОЕФЛ-н хамгийн гол давуу тал нь тусгайлан зохиогдсон програм хангамжийн тусламжтай шалгалт өгөгчдийн хэд хэдэн чадварыг зэрэг шалгадагт оршино. ETS нь интернет сүлжээг ашиглан дэлхий даяар жилд 30-40 удаа Интернет ТОЕФЛ шалгалтыг зохион байгуулж авах хамгийн хүртээмжтэй, найдвартай шалгалтын системийг бий болгож байна.
iBT TOEFL шалгалтын төлбөр: 150$
iBT TOEFL шалгалтын төвүүд
1. Орчлон сургууль Утас:330013
2. Jet Англи хэлний сургууль СБ дүүрэг Утас: 88000123, 327610
3. Батбуянт ЧГ дүүрэг,Бага тойруу 13-р байр
4. ШУТИС Утас: 327438
5. Study сургалтын төв СБ дүүрэг 1-р хороо Сөүлийн гудамж Од плаза
6. Success ЧГ дүүрэг 4-р хороо Зоос гоёл 311 тоот Утас: 99843200, 96663196
7. Stern International Education & Travel Agency Таван Богд Плаза 202 тоот
8. JM Century Global Ltd (Int Edu Centre) БЗ дүүрэг, 13-р хороолол Бизнес Плаза
8. Paramita хэлний сургууль, Дархан Дархан-Уул аймаг
9. Техникийн сургууль Орхон аймаг, Эрдэнэт хот

• SAT:
Єгєгдсєн хэд хэдэн хариултуудаас зєвийг нь сонгох хэлбэрээр явагддаг уг шалгалт 3 цаг vргэлжлэх бєгєєд хэлний болон математикийн ерєнхий мэдлэгийг сорино. Ихэвчлэн АНУ-н сургуулиудад баклаврын зэрэг горилон сурахад шаардагдана. Тодорхой мэдээллийг http://www.collegeboard.com хуудаснаас олж vзнэ vv?
SAT шалгалтын төлбөр 71$
SAT шалгалтын төв
1. Улаанбаатарын олон Улсын Их Сургууль
Олимпын гудамж, 4-н улирал цогцолбор Хан-Уул дүүрэг Улаанбаатар Монгол улс
Утас:976-70160010/20, 976-70160012
• GRE:
Энэхvv шалгалтыг баклавраас дээш шатны зэрэг буюу магистр, докторын зэрэг горилон суралцах тохиолдолд єгєх шаардлагатай болно.Хаана хэзээ єгч болох тухай мэдээллийг http://www.gre.org/splash.html хуудаснаас авна уу?

GRE шалгалтын төлбөр: 180$
GRE шалгалтын төв
Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургууль 3-р байр, 503 тоот


• GMAT:
GMAT-н шалгалтыг эдийн засаг, санхvv, менежмент, бизнесийн чиглэлээр баклавраас дээгvvр зэрэг голион сурахыг хvссэн тохиолдолд єгєх хэрэгтэй болдог. Бусад мэдээллийг http://www.gmac.com/ хуудаснаас авах боломжтой.

GMAT шалгалтын төлбөр: 250$
GMAT шалгалтын төв
Success төв
Чингэлтэй дүүрэг
Утас: 91903196, 99843200
Цахим шуудан: \n // --> ss.success@gmail.com Энэ имэйл хаяг халдлагаас хамгаалагдсан. Та JavaScript -ээ идэвхижүүлж байж харах боломжтой Энэ имэйл хаяг халдлагаас хамгаалагдсан. Та JavaScript -ээ идэвхижүүлж байж харах боломжтой
• IELTS:
International English Testing System нь Англи, Австрали, Шинэ Зеланд зэрэг орнуудад ажиллаж суралцахад шаардагддаг англи хэлний тvвшин тогтоох шалгалт юм. IELTS нь соносх, унших, бичих, мөн ярих гэсэн 4 хэсгээс бvрдэнэ. http://www.ielts.org

Шалгалтын төлбөр 146$
Шалгалтын хуваарь
6/13- 2009 08/22-2009, 10/4-2009, 12/5- 2009
IELTS шалгалтын төв
1. ESP сан Утас: 324313, 70160010, 70160020

Цахим шуудан: \n // --> ielts@esp.mn Энэ имэйл хаяг халдлагаас хамгаалагдсан. Та JavaScript -ээ идэвхижүүлж байж харах боломжтой
Web: http://www.esp.mn

Эх сурвалж: БЗМТөв

Далай ламын 16 сургааль

• Нэр төртэй сайхан амьдар, Тэгвэл нас ахиж эргэж бодох цагт 2 дахь удаагаа амьдарсан мэт сэтгэл ханах болно
• Өрийн мэдсэнээ бусадтай хуваалц . Энэ нь мөнхийн алдарыг олно гэдгийг сана
• Өөрийгөө хүндлэх, бусдыг хүндлэх, өөрийнхөө бүх үйлдэлд эзэн болох гэсэн 3 зарчимыг мөрд
• Хүссэн зүйлээ авч чадахгүй байна гэдэг заримдаа гайхамшигтай аз болдгийг сана
• Их хайр, их ололт нь эрсдлийг дагуулж байдгыг сана
• Аливааг алдсан ч хичээл сургуулийг бүү алд
• Жижиг маргаанаас болж том нөхөрлөлөө бүү сүйтгэ
• Алдаа хийснээ мэдсэн даруйдаа засах алхмыг хийж бай
• Бусадтай нээлттэй бай, гэвч өөрийхөө үнэ цэнийг бүү алд
• Чимээгүй байна гэдэг нь заримдаа хамгийн сайн хариулт гэдгийг сана
• Гэр бүлийн дотрохи халуун дулаан уур амьсгал тань таны амьдралын тулгуур суурь мөн
• Хайртай хүнтэйгээ маргалдаж зөрөх үед бүхнийг хайраар шийд
• Газар дэлхийтэйгээ эелдэг харьц
• Жилдээ нэг удаа өмнө нь очиж байгаагүй газар оч
• Хамгийн сайн харилцаа гэдэг бол зөвхөн бие биенээ хайрласан хайр нь бие биенийхээ хэрэгцээнээс давж гарсан тэр тохиолдолд байдаг ганц зүйл гэдгийг сана
• Юуг орхиж, юуг хаяж байж олж авснаар нь өөрийхөө амжилтыг дүгнэ

Ýõ ñóðâàëæ: http://www.tanhil.mn/success/leader/3768-dalai-lamin-16-surgaali

Clip

http://www.youtube.com/watch?v=hoKU2wvbYrQ
http://www.youtube.com/watch?v=VrVlBrooxcM
http://www.youtube.com/watch?v=JLhd7jEofcg&feature=PlayList&p=F32D2E28D5E4567A&playnext=1&playnext_from=PL&index=3
http://www.youtube.com/watch?v=Bkic9n3q7MQ
http://www.youtube.com/watch?v=VqKPQ8x9hzw&feature=related

хэрэгтэй веб хуудас

Нэт хэсэж яваад хэрэгтэй вэб-н хаяг тэмдэглэж авч байвал зүгээр гэж бодлоо.

http://gegeen.wordpress.com/ энэ хаягыг эхэнх хүмүүс мэдэх байхдаа гэхдээ мэдэхгүй нэг нь мэдэж аваарай. Хэрэгтэй зүйл их байгаа шүү6

http://dayarmongol.com/ энэ хаягыг бас мэдэх байхаа АНУ-д байгаа монголчууд хөтөлдөг юм.

http://www.dandaa.mn/ энэ бол нэгдсэн веб лавлах/монголын/

http://gadaadhelblog.blogspot.com/ аан энэ гадаад хэлтэй холбоотой веб хуудас.

http://sharedtalk.com/ ýíý áîë äýëõèéí îëîí îðíû õ¿ì¿¿ñ õýë ñóðàõààð íýãääýã ãàçàð.

http://www.scribd.com/ ÿíç á¿ðèéí ººðò õýðýãòýé ç¿éëýý ýíäýýñ õàéãààä òàòààä àâààðàé.

http://www.4shared.com/ ýíý áàñ òàòàõ õóóäàñ.

http://learn-english.blog.banjig.net/ англи хэл үнэгүй сурцгаая гээд англи хэлний зөндөө хичээл байна лээ шүү.

http://www.orloo.info/ энд янз бүрийн мэдээлэл байна лээ

http://www.mininova.org/ эндээс кино татаж үзэх болон өөр бас ном , тв шоу гээд хэрэгтэй гэвэл зөндөө юм байна лээ.

уншаад таалагдав

Тиймээ уншаад таалагдав. Завтай бол орж үзээрэй. Гол агуулга нь АНУ-руу явахдаа анхаарах зүйлсийн талаар тэнд ажилж амьдардаг хуульчийн зөвөлгөө

http://dayarmongol.com/index.php?option=com_content&task=view&id=3473&Itemid=48

миний зөвлөгөө

сургууль хайж үзэхэд оноотой л бол тэгээд дурын сургуулиа өөрийн санхүү болон сонирхолдоо тохируулаад сонгож болно. .

1. Оноо хамгийн чухал тиймээс яаж бэлдэх тухай асуудал гарч ирнэ ээ. Тиймээс би хэд хэдэн хэрэгтэй ном тавъя.

Delta's key next generation book

http://rapidshare.com/files/207139723/Delta_s_Key_to_the_Next_Generation_TOEFL.pdf

Delta's key next generation audio-н хайгаад олдоггүй дараа олохоороо нэмээд тавьчихая. За ямарч байсан энэ ном эх сайн ном шүү сайн үзээд судлаарай.

Харин дунд түвшинийхэнд ямар ном тавих вэ гэхээр тоэфл-н өмнөх хувилбарууд бол яаж байна.

Kaplan "TOEFL Paper-and-Pencil (Kaplan Toefl)"

Book 1
http://rapidshare.com/files/108866/KL-TOEFLPaper-P1.pdf.html
Book 2
http://rapidshare.com/files/108865/KL-TOEFLPaper-P2.pdf.html
Audio 1
http://rapidshare.com/files/108352/TOEFLPaper-CD1.rar.html
Audio 2
http://rapidshare.com/files/108367/TOEFLPaper-CD2.rar.html
Audio 3
http://rapidshare.com/files/108348/TOEFLPaper-CD3.rar.html

Àíõëàí ñóð÷ áóé õ¿ì¿¿ñò òà íàð øàíòðàõ õýðýãã¿é õàìãèéí ãîë ñóóðèà ñàéí òàâüáàë öààøàà òýãýýä àðãà íü îëäîíî äîî.

Àíõëàí ñóðæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ ìèíèé áîäëîîð 1-2 ñàð headway гээд ном байдагдаа тэр номноос үзэх нь их сайн өгөөжтэй байдаг юм шиг санагддагийнш д.

1. http://depositfiles.com/en/files/lo321lfur

2. http://depositfiles.com/en/files/0qjhlum5n

3. http://depositfiles.com/en/files/y6kryxoo2

4. http://depositfiles.com/en/files/llqdivjvj

гоё ном байгаа биз. Анхан шат хурдан сайжирдаг харин дээшлэх тусам хурд саардаг гэхдээ тэглээ гээд байрандаа зүгсож болохгүй биздээ тэй.

Өөр бас энэ номны 2, 3 нь байгаа шүү

төрсөн мэдрэмж

Би баахан нэт ухаж хүмүүс яаж сурж байгаа талаар баахан юм хайж уншиж үзлээ даанч нээг их олигтой юм олсонгүй(яг яаж болон ямар бэрхшээл тулгарч байсан).

Бодоод байсан чинь хүн өөрт таалагддаг болон сонирхолынхаа дагуул цаг зарцуулдаг шүүдээ. Тиймээс ч би хайж байсан зүйлээ олоогүй байхаа.

Энэ тэндээс олон блог уншиж үзэхэд хүн бүр өөрсдийн өдөр тутмын амьдрал болон өөрсдийн сэтгэгдэлээ бичсэн байдаг. Аргачгүй биздээ өнөөгийн нийгэмд өөрийгөө тайтгаруулах өөр сонголт байхгүй байна шүүдээ.

Учир нь найз нөхөддөө байгаа байдлаа хэлэе гэхээр нөгөөх нь нууц хадгалахгүй нэг л өдөр өөрийнх нь талаар янз бүрийн юм ярихыг хэнч мэдэхгүй. Нөгөө хүнч гэсэн өөрөө тийм зүйл ярьж буйгаа анзаарах сөхөөгүй байдаг. Энэ хийсвэр санагдаж магадгүй ч тийм байдал нүдний өмнө ил байдаг.

Харин блог гэдэг бол нэр усын ч мэдэхгүй, зүс царайг нь ч харахгүй хүмүүс зовхон дотоод сэтгэлээрээ харьцах боломж олгож байгаа нь туйлын завшаантай хэрэг юм.
За нэг мэдсэн чинь бичие гэж бодож байсан бодлоосоо шаал өөр тийшээ явчихсан байдаг байна ш д.

Юу гэх гэсэн бэ гэхээр би өөрийн бүхий л тулгарч байгаа бэрхшээл болон тулгарах бэрхшээлүүдээ нэг бүрчлэн бичье гэж бодлоо.
Ууг нь энэ блогийг би АНУ-н state-г нь дараалалаар нь түүх болон бас бус юмнуудыг нь тавъя гэж бодож байсан юмаа. Тэрч бараг худлаа боллоо.
Харин одоо яг өөрөө нэтээс олж мэдсэн зүйлүүдээ тавъя.

АНУ


The United States of America (commonly referred to as the United States, the U.S., the USA, or America) is a federal constitutional republic comprising fifty states and a federal district. The country is situated mostly in central North America, where its forty-eight contiguous states and Washington, D.C., the capital district, lie between the Pacific and Atlantic Oceans, bordered by Canada to the north and Mexico to the south. The state of Alaska is in the northwest of the continent, with Canada to its east and Russia to the west across the Bering Strait. The state of Hawaii is an archipelago in the mid-Pacific. The country also possesses several territories, or insular areas, in the Caribbean and Pacific.

At 3.79 million square miles (9.83 million km²) and with about 306 million people, the United States is the third or fourth largest country by total area, and third largest by land area and by population. The United States is one of the world's most ethnically diverse and multicultural nations, the product of large-scale immigration from many countries.[7] The U.S. economy is the largest national economy in the world, with an estimated 2008 gross domestic product (GDP) of US $14.3 trillion (23% of the world total based on nominal GDP and almost 21% at purchasing power parity).[4][8]

Àìåðèêûí Íýãäñýí Óëñ (åðºíõèé人 the United States, the U.S., the USA, áîëîí America ãýæ äóðüäàãääàã) íü òàâèí óëñ áîëîí õîëáîîíû ä¿¿ðýãýýñ á¿ðäýõ õîëáîîíû ¿íäñýí õóóëüòàé á¿ãä íàéðàìäàõ óëñ þì. Õîéä Àìåðèêàä óëñóóäûíõ èõýíõ íü òºâëºðäºã áàéíà. Çýðýãöýý áàéðëàõ 48 óëñ áîëîí íèéñëýë ä¿¿ðýã áîëîõ Washington, D.C. áàéðëàäàã áàéíà. Õîéä Àìåðèêà íü Íîìõîí äàëàé áîëîí Àòëàíòûí äàëàéí õîîðîíä îðøèõ áºãººä õîéä õýñãýýðýý Êàíàä, óðä õýñãýýðýý Ìåêñèêòýé õèë çàëãàäàã áàéíà. Àëàñêà íü òèâèéí õîéä õýñýãò áàéðëàõ áºãººä ç¿¿í õýñãýýðýý Êàíàä, Bering Strait äàãóó áàðóóí õýñãýýðýý Îðîñòîé õèë çàëãàäàã áàéíà. Hawaii íü Íîìõîí äàëàéí äóíä áàéðëàõ õýñýã àðàë þì. ̺í Êàðèáûí òýíãèñ áîëîí Íîìõîí äàëàéä õýä õýäýí ãàçàð áîëîí àðëóóäûã ýçýìøäýã áàéíà.

3.79 ñàÿ ìàéë (9.83 àÿ ìåòð êâ) òàëáàéòàé áîëîí 306 ñàÿ õ¿íòýé Íýãäñýí Óëñ íü íèéò ãàçàð íóòãààðàà ãóðàâ ýñâýë äºðºâò îðîõ ãàçàð íóòàãòàé áà íýã õ¿íä íîîãäîõ ãàçàðûí õýìæýýãýýðýý ãóðàâò îðäîã áàéíà. Íýãäñýí Óëñ íü äýëõèéí îëîí óñãààòàí, îëîí ñî¸ëûí ¿íäýñòýí¿¿ä áîëîí îëîí óëñûí öàãàà÷ëàëûí òîì õýìæýýíèé á¿òýýãäýõ¿¿í óëñóóäûí íýã þì. ÀÍÓ-í ýäèéí çàñàã íü äýëõèé äýýðõ õàìãèéí òîì ¿íäýñíèé ýäèéí çàñàã þì. 2008 îíä ÀÍÓ-í äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í íü 14.3 òðèëëèîí (íýðëýñýí ÄÍÁ íü äýëõèéí íèéò ÄÍÁ-íû 23% áà õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàðûí òýíöäýðò áàéäàë íü áàðàã 21%)

Албама, эдийн засаг


Huge cotton plantations using slave labor were once common in Alabama. Today, cotton is no longer the basis of the state's economy, even though it is still a chief producer of the crop. However, more of the state's land is now used to grow soybeans and corn. Peanuts and melons are other important crops grown in Alabama. Livestock is also raised in the state.

In addition to being an agricultural state, Alabama has emerged as an industrial state. Its rivers are important for flood control and hydroelectric power. The construction and manufacturing industries employ more than a quarter of the state's workers. Alabama also has a prosperous textile industry and about 22 million acres of commercial forestland.

Alabama has rich deposits of iron ore, coal, and limestone. This has helped make the state a leader in steel production. Birmingham (seen above), Alabama's largest city, is the greatest producer of steel in the South.

Àëáàìàä òîì õýìæýýíèé õºâºíãèéí òàëáàéíóóä íü áîîë àâ÷ àæèëëóóëàõ íü íèéòëýã áàéæýý. ªíººäºð õºâºí íü ýäèéí çàñãèéí ãîë ñóóðü áèø áîëîâ ÷ óðãàöèéí ãîë ¿éëäâýðëýã÷ õýâýýð áàéíà. Ãýñýí õýäèé ÷ ãàçðûíõàà èõýíõèéã íü îäîî áóóðöàã áîëîí ýðäýíý øèø òàðèàëàõàä õýðýãëýæ áàéíà. Àëáàìàä òàðèæ óðãóóëäàã ººð ÷óõàë óðãàö íü ãàçðûí ñàìàð áîëîí øèéãóà þì. ̺í Àëáàìàä ìàëûí òîî òîëãîé íýìýãäýæ áàéíà.

Ãàçàð òàðèàëàíãèéí óëñ áàéñàí Àëáàìà íü àæ ¿éëäâýðèéí óëñ áîëîí ãàð÷ èðæ áàéíà. Ãîë ìºðí¿¿ä íü ¿åðèéí òîãòîîí áàðèõ áîëîí óñàí öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ ¿¿ñãýõýä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã. Óëñûíõ íü àæèëëàõ õ¿÷íèé äºðâºíèé íýãýýñ èë¿¿ íü áàðèëãà áîëîí ¿éëäâýðèéí ãàçàðò àæèëëàäàã áàéíà. Àëáàìà íü ìºí õóäàëäààíû çîîðèëãîîð ìîä áýëòãýõ 22 ñàÿ àêðà ãàçàðòàé áà öýöýãëýæ áàéãàà äààâóóíû ¿éëäâýðòýé.

Àëáàìà íü òºìðèéí õ¿äýð, í¿¿ðñ áîëîí øîõîéí ÷óëóóí áàÿëàã òóíàäàñ(øààð)òàé. Ýíý íü ãàíãèéí ¿éëäâýðëýëýýð òýðã¿¿ëýõ óëñ áîëîõîä íü äýìæèæ áàéíà. Àëáàìàãûí òîì õîò áîëîõ Birmingham(çóðàã äýýðõ) íü óëñûíõàà ãàíãèéí õàìãèéí òîì ¿éëäâýðëýã÷ þì.

Албама , газарзүй


Alabama is an East South Central state bordered by Tennessee to the north, Georgia to the east, Florida and the Gulf of Mexico to the south, and Mississippi to the west. The state has a panhandle along the Gulf of Mexico and boasts a subtropical climate with long, hot summers and mild winters. Mobile, the state's only seaport, is a major United States seaport; Alabama has one of the best water-transportation systems in the South.

Alabama's landscape includes forest-covered hills and ridges in the north and dense pine forests, rolling grasslands, and low croplands in the south. The Mobile Delta region in the southern area of the state has numerous swamps and bayous, which are shallow channels filled with slow-moving water. Beaches border Mobile Bay and the Gulf of Mexico at the state's southern tip.

Ãàçàð ç¿é

Àëáàìà íü ç¿¿í ºìíº ç¿ãò áàéðëàõ áà õîéä õýñãýýðýý Tennessee, ç¿¿í õýñãýýðýý Georgia, ºìíºä õýñãýýðýý Florida áîëîí Mexico-í áóëàí õàðèí áàðóóí õýñãýýðýý Mississippi óëñóóäòàé õèë çàëãàäàã. Àëáàìà íü Mexico-í áóëàí äàãóó äîãîë ãàçàðòàé áà õàëóóí îðíû óóð àìüñãàë óðò õóãàöààíä ¿ðãýëæëýõ áºãººä çóíäàà õàëóóí, ºâºë人 纺ëºí äóëààí áàéäãààðàà áàõàðõäàã áàéíà. Àëáàìàãûí íàìàãòàé öîð ãàíö äàëàéí áîîìò íü Àìåðêûí íýãäñýí óëñûí ãîë äàëàéí áîîìò áºãººä ºìíº ç¿ã äýõü õàìãèéí ñàéí óñàí òýýâðèéí ñ¿ëæýýí¿¿äèéí íýã þì.

Àëáàìàãûí õºäºº íóòàã íü õîéä õýñãýýðýý îé ìîäîîð á¿ðõýãäñýí óóëûí õÿð áîëîí äîâ òîëãîäòîé áà ºìíºä õýñãýýðýý ºòãºí íàðñàí îé, ºâñºðõºã òàë ãàçàð áîëîí áàãà çýðýã òàðèàí òàëáàéòàé. Àëáàìàãûí óðä ç¿ãò áàéðëàõ Mobile Delta(òýãø áîëîí íàì äîð áàéðëàõ íàìàãòàé ãàçàð) íü ã¿åõýí óñòàé, íàìàãòàé þì. Àëáàìàãûí ºìíº ç¿ã äýõü äîãîë õýñýãò áàéðëàõ Mexico-í áóëàí áîëîí Mobile Bay(ãàçðûí íýð) íü äàëàéí ýðýãòýé õèëëýäýã áàéíà.